Тэхнічная экспертыза дакументаў
Прадмет
Прадметам экспертызы з'яўляюцца фактычныя абставіны, якія могуць мець значэнне доказаў па крымінальных (грамадзянскіх і іншых) справах (матэрыялах праверак і г. д.), звязаныя з вырабам дакументаў, выяўленнем прылад пiсьма і матэрыялаў, якія выкарыстоўваліся для вырабу дакумента і інш. на аснове даследавання дакументаў.
Задачы экспертызы:
ідэнтыфікацыйныя – атаясамліванне прылад пiсьма і матэрыялаў, выкарыстаных для вырабу дакументаў або іх фрагментаў, а таксама ўстанаўленне цэлага па яго частках;
дыягнастычныя - выяўленне спосабу вырабу дакумента (яго рэквізітаў); факта і спосабу тэхнічнай змены яго першапачатковага зместу; даўнасці вырабу дакумента і т. д.;
класіфікацыйныя - выяўленне факту вырабу дакумента прадпрыемствам, якое ажыццяўляе вытворчасць прадукцыі гэтага віду; класа (тыпу, маркі, мадэлі) пішучай машыны, тыпу тэхнічнага сродку (прылады), з дапамогай якога выраблены дакумент; радавой (відавай) прыналежнасці матэрыялаў дакумента (чарнілаў, паст для шарыкавых ручак, паперы і інш.); прызначэнне (клас) паперы і т. д.
Судовая тэхнічная экспертыза дакументаў падраздзяляецца на наступныя віды:
судовая тэхнічная экспертыза рэквізітаў дакументаў;
судовая тэхнічная экспертыза матэрыялаў дакументаў.
Агульныя патрабаванні да пастановаў і матэрыялаў, якія накіроўваюцца на экспертызу
У адпаведнасці з правіламі абыходжання з дакументамі – рэчавымі доказамі, ініцыятарам прызначэння тэхнічных экспертыз дакументаў неабходна:
пры аглядзе дакументаў карыстацца пінцэтам, каб не забрудзіць іх і не пакідаць слядоў рук (біялагічных слядоў і т. д.);
прытрымлiвацца наступных правілаў: забаронена рабіць на дакументах якія-небудзь пазнакі, абводкі, указанні і т. п., выпраўляць іх, чысціць ад забруджванняў, згінаць (утвараць новыя зморшчыны) і т. д.;
засцерагаць дакументы ад уздзеяння святла, асабліва сонечных прамянёў, вільготнасцi, высокай тэмпературы, бо гэта можа прывесці да істотных змен іх прымет, а таксама да страты доказных фактаў;
захоўваць дакументы - у асобных канвертах (пакетах, файлах),
не прыклейваць к лістам паперы для далучэння ў матэрыялы справы; згібаць і складаць дакументы толькі па наяўным складкам;
прадастаўляць эксперту дакументы ў тым выглядзе і стане, у якім яны былі знойдзены. Калі дакумент знаходзіцца ва ўвільготненым стане, яго неабходна прасушыць пры хатняй тэмпературы (пры гэтым у суправаджальных дакументах, пастанове і г. д. указаць, у якім стане дакумент быў знойдзены);
пры перасылцы дакументы размяшчаць паміж двума лістамі паперы у шчыльны канверт, які заклейваць і апячатваць. Канверт нельга перагінаць, прашываць. Любыя запісы на канверце выконваюцца перад змяшчэннем у яго дакумента;
пры накіраванні на даследаванне старых або разарваных дакументаў выключыць факт іх склейвання або падклейвання, бо гэта істотна зменіць не толькі знешні выгляд дакумента, але і прыметы матэрыялаў дакумента – паперы, матэрыялаў письма. Такія дакументы варта змяшчаць паміж шклянымі пласцінкамі ці празрыстымі плёнкамі, акантаваўшы іх ліпкай стужкай або ў канцылярскі файл;
пры накіраванні на даследаванне згарэлых дакументаў змяшчаць іх на ватную «падушку» у кардонную скрынку, якую пры гэтым забараняецца пераварочваць (т. е. неабходна выяўляць асаблiваю асцярожнасць пры выяўленні, фіксацыі і ўпакоўцы згарэлых дакументаў).
Пры прадастаўленні на экспертызу асобных аб'ектаў рэкамендуецца выконваць наступныя ўмовы:
узоры адбіткаў пячатак неабходна наносіць на паперу, максімальна падобную па прыметам з паперай доследнага дакумента, на розныя тыпы падкладкі (цвёрдая, сярэдняя, мяккая), з рознай сілай націску (прыкладна па 10-20 адбіткаў), выкарыстоўваць чарнiла, падобныя з чарнiламi доследнага адбітка па колеру і тыпу;
друкавалыя і сканавальныя прылады, факсімільныя і іншыя апараты, на якіх маглі быць выкананы доследныя дакументы, прадастаўляюцца з блокам (кабелем) электрасiлкавання (элементам электрасiлкавання), друкавалыя прылады – з картрыджамі, факсімільныя, касавыя і іншыя апараты – са спецыяльнай паперай, у тым лiку тэрмаадчувальнай, на якой выконваюцца тэксты;
у якасці параўнальных дакументаў для вырашэння пытання аб адпаведнасці перыяду часу нанясення адбітка друку (друкаванага тэксту, выкананага спосабам машынапіснага ці матрычнага друку) у даследуемым дакуменце перыяду часу або даце, указаным у ім, неабходна прадастаўляць афіцыйныя дакументы, сапраўднасць якіх не выклікае сумненняў, з адбіткамі пячатак (друкаваным тэкстам, выкананым спосабам машынапіснай або матрычнай пячатак), якія адносяцца як да меркаванага часу выканання доследнага дакумента, так і прыкладна за год-два перад і пасля яго выканання (па магчымасці за кожны працоўны дзень), нанесенымі рэльефным клішэ (выкананым на пішучай машыне ці друкавалай прыладзе, які рэалізуе спосаб матрычнай пячаткi), што і доследны;
узоры дакументаў, якія маюць запісы (подпісы цi іншыя рэквізіты), якія накіроўваюцца для рашэння задачы па ідэнтыфікацыі пішучай (малючай) прылады, павінны быць выкананы на паперы, сходнай з паперай доследнага дакумента, і такімі ж матэрыяламі пiсьма; час вырабу узораў павінен адпавядаць даце на доследным дакуменце. Пры накіраванні эксперыментальных узораў пажадана, каб яны былі выкананы той жа асобай, што і доследны дакумент, і супастаўныя з апошнімі (узоры павінны адлюстроўваць індывідуальныя навыкі пiсьма: манеру ўтрымання пішучай (малючай) прылады, сілу націску і т. п.);
з матэрыяламі пiсьма ў выглядзе саскобаў (у выключных выпадках, у выглядзе змываў) неабходна прадастаўляць кантрольныя саскобы (змывы) з неафарбаваных участкаў, размешчаных зблізку ад якіх адбіраюцца аб'екты, а ў стаўленні змываў, дадаткова – узоры нявыкарыстаных марлевых і іншых тампонаў (палачак), з дапамогай якіх праводзілася адабранне матэрыялаў пiсьма.
У суправаджальных дакументах і пастановах (вызначэннях, рашэннях і г.д.) неабходна канкрэтызаваць аб'екты, якія падляжаць даследаванню:
указаць назву, прыведзеную ў дакуменце, дату, а таксама серыйныя абазначэнні;
даць інфармацыю аб абставінах выяўлення дакументаў – рэчавых доказах (дата, месца выяўлення, выемкi);
указаць непасрэдны аб'ект даследавання - апісаць яго змест (знак, слова, радок, подпіс, адбіткі пячаткi (штампа) і т. п.), месца размяшчэння ў дакуменце;
пры накіраванні на экспертызу матэрыялаў пiсьма указаць месца размяшчэння дакумента ў матэрыялах справы - ліст справы; дакладна акрэсліць доследныя дакументы і параўнальныя матэрыялы, каб не прывесці да іх змешвання пры правядзеннi экспертызы.
У пастановах (вызначэннях, рашэннях і г.д.) пытанні эксперту не павінны выходзіць за межы яго спецыяльных ведаў, у тым ліку патрабаваць прававой ацэнкі вынікаў даследавання. Пры фармуляванні задання эксперту недапушчальна выкарыстоўваць тэрміны, якія:
маюць дваякае тлумачэнне - тэхнічнае і юрыдычнае: "выпраўленне", "падробка", "сапраўдны", "якім спосабам падроблены дакумент" і г. д.;
носяць ацэначны характар, напрыклад: аб якасці выраба дакумента, аб якасці «падробкі» дакумента, падабенстве «падробнага» дакумента з «сапраўдным» і т. д.;
ставяцца да суб'ектыўнага боку правапарушэння, напрыклад: «наяўнасць памылкова ўнесеных запісаў», «ці падвяргаўся дакумент наўмыснаму уздзеянню (старэнню і інш.)» і г. д.
СУДОВАЯ ТЭХНІЧНАЯ ЭКСПЕРТЫЗА РЭКВІЗІТАЎ ДАКУМЕНТАЎ
Да аб'ектаў непасрэднага даследавання ў судовай тэхнічнай экспертызе рэквізітаў дакументаў адносяцца:
змест дакумента (малюнкі, рэквізіты (тэксты, запісы, подпісы, адбіткі засведчвальных друкаваных формаў, фотакарткі і інш.) і элементы (сродкі) аховы);
дакументы, якія падвяргаліся зменам, як у выніку ўздзеяння знешніх пашкоджвальных фактараў (механічных, светлавых, тэрмічных, хімічных, біялагічных і т. д.) пры іх выкарыстанні і (або) захоўванні, так і тэхнічным зменам іх першапачатковага зместу, у тым ліку падзелу на часткі;
дакументы з нябачнымі (слабабачнымі, дрэнна адрознымі), а таксама залітымі, замазанымі і закрэсленымі (заштрыхаванымі) рэквізітамі;
прылады пiсьма (следаўтваральныя паверхні), або ўзоры адбіткаў іх друкавалых (пішучых) паверхняў;
дакументы - свабодныя і эксперыментальныя ўзоры для параўнальнага даследавання і г. д.
Да тыпавых задач судовай тэхнічнай экспертызы рэквізітаў дакументаў адносяцца даследаванні:
дакументаў (бланкаў дакументаў, каштоўных папер, грашовых білетаў) з пэўнай ступенню аховы;
дакументаў (бланкаў дакументаў, рэквізітаў) без пэўнай ступені аховы:
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых пішучымі (малюючымi) прыладамi;
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай пішучых машын і іншых літарадрукарскіх апаратаў;
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай друкавалых (друкаваных, рэпраграфічных і іншых) прылад (машын, апаратаў) спосабам друкавання без выкарыстання друкаваных форм;
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай друкаваных і іншых машын (прылад) спосабам друкавання з выкарыстаннем друкаваных форм;
- адбіткаў пасведчальных друкаваных форм;
рукапісных рэквізітаў (запісаў і подпісаў) дакумента па ўстанаўленні папярэдняй тэхнічнай падрыхтоўкі і (або) тэхнічнай падробкі подпісаў (запісаў);
дакументаў (рэквізітаў), якія падвергліся зменам у выніку ўздзеяння як знешніх пашкоджвальных фактараў (механічных, светлавых, тэрмічных, хімічных, біялагічных і г.д.) пры іх выкарыстанні і (або) захоўванні, так і тэхнічных змен іх першапачатковага зместу (дапіска (дамалёўка), падчыстка, траўленне (змыванне), абескаляроўванне штрыхоў, выкананых сімпатычнымі фарбуючымi чарнiламi, у выніку тэрмічнага ўздзеяння і (або) светлавога, і г.д.), у тым ліку падзелу на часткі;
па ўсталяванні часу выраба дакумента (рэквізіту) (адносная і абсалютная даўнасць).
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай бланкаў дакументаў (дакументаў, каштоўных папер, грашовых білетаў) з пэўнай ступенню аховы [1]:
Ці выраблены прадастаўлены бланк дакумента (дакумент, каштоўная папера, грашовы білет) прадпрыемствам, якое ажыццяўляе вытворчасць прадукцыі гэтага віду? Калі бланк дакумента (дакумент, каштоўная папера, грашовы білет) выраблены не прадпрыемствам, якое ажыццяўляе вытворчасць прадукцыі гэтага віду, то якім спосабам ён выраблены?
Калі бланкі дакументаў (дакументы, каштоўныя паперы, грашовыя білеты) выраблены не прадпрыемствамі, якія ажыццяўляюць вытворчасць прадукцыі гэтага віду, то адным або рознымі спосабамі яны выраблены?
Калі бланк дакумента (дакумент, каштоўная папера, грашовы білет) выраблены не прадпрыемствам, якое ажыццяўляе вытворчасць прадукцыі гэтага віду, то ці не выраблены ён з друкаванай формы, прадастаўленай на даследаванне?
Калі бланкі дакументаў (дакументы, каштоўныя паперы, грашовыя білеты) выраблены не прадпрыемствамі, якія ажыццяўляюць вытворчасць прадукцыі гэтага віду, то ці не выраблены яны з выкарыстаннем адной друкаванай формы (фотаформы, арыгінал-макета)?
Ці супадаюць прадастаўленыя грашовыя білеты з грашовымі білетамі, вырабленымі прадпрыемствамі, якія ажыццяўляюць вытворчасць прадукцыі гэтага віду, па форме, памерам, назвах банка-эмітэнта і валюты, абазначэннях наміналу і ўзору (серыі) года выпуску, колькасці серыйных нумароў?
- Да бланкаў дакументаў і каштоўных папер (дакументаў) з вызначанай ступенню аховы адносяцца афіцыйныя дакументы (паліграфічная прадукцыя), вырабленыя з элементамі (сродкамі) аховы ад падробкі ў адпаведнасці з усталяванымі дзяржаўнымі (міжнароднымі) стандартамі і тэхнічнымі ўмовамі для паліграфічных працэсаў прадпрыемстваў-вытворцаў, тэхнічнымі. заданнямі заказчыка (эмітэнта) (напрыклад, пашпарт, від на жыхарства, праязны дакумент, пасведчанні ветэранаў (ваенныя, пенсійныя, службовыя і г.д. пасведчанні), пасведчанні аб смерці (заключэнні і скасаванні шлюбу), атэстаты, дыпломы, пасведчанні аб заканчэнні навучальных устаноў і інш. дакументы.
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай бланкаў дакументаў (дакументаў, друкаванай прадукцыі, рэквізітаў) без пэўнай ступенi аховы, а менавіта:
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых пішучымі (малюючымі) прыладамi:
Якім спосабам выраблены запіс (подпіс) у дакуменце?
Рукапісным або нерукапісным спосабам выраблены запіс (подпіс)?
Адным або рознымі спосабамі выраблены доследныя дакументы (рэквізіты)?
Ці ў адну закладку выраблены запісы (подпісы) прадастаўленых экзэмпляраў дакументаў?
Ці з выкарыстаннем прадастаўленага пішучай (малюючай) прылады выраблены запіс (подпіс) у дакуменце?
Адным або рознымі пішучымі (малююымi) прыладамi выраблены запісы (подпісы), размешчаныя … (растлумачваецца іх кароткая характарыстыка: змест, месцазнаходжанне і т. д.) у дакументах?
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай пішучых машын і іншых літарадрукарскіх апаратаў:
Машынапісным ці іншым спосабам выраблены дакумент (тэкст)?
Якая сістэма, марка і мадэль пішучай машыны, на якой зроблен тэкст даследуемага дакумента?
Адным або рознымі спосабамі выраблены доследныя дакументы (рэквізіты)?
Ці ў адну закладку выраблены тэксты прадстаўленых экзэмпляраў дакументаў?
На адной або розных пішучых машынах (літарадрукавалых апаратах) выраблены тэксты прадастаўленых дакументаў?
Ці выраблены тэкст дакумента на прадастаўленай пішучай машыне (літарадрукавалым апараце)?
Ці выраблены тэкст дакумента на пішучай машыне (літарнадрукавальным апараце), узоры тэкстаў якой прадастаўлены для параўнання?
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай друкавалых (друкаваных, рэпраграфічных і іншых) прылад (машын, апаратаў) спосабам друкавання без выкарыстання друкаваных форм:
Якім спосабам выраблены дакумент (рэквізіт)?
Адным або рознымі спосабамі выраблены доследныя дакументы (рэквізіты)?
Ці маюцца прыкметы мантажу пры вырабе прадастаўленага дакумента?
Ці выраблены дакументы (копіі дакументаў) з выкарыстаннем рэквізіту(аў) іншых дакументаў (рэквізітаў дакумента, прадастаўленага для параўнання)?
Ці выраблена копія дакумента з прадастаўленага дакумента (адлюстравання дакумента, наяўнага ў файле … (паказваецца імя файла, яго пашырэнне і т. д.)?
Ці выраблены лісты прадастаўленага дакумента ў адзін прыём (цыкл друку) і (або) у адных і тых жа ўмовах?
Ці не з выкарыстаннем прадастаўленай прылады (друкавалай, рэпраграфічнай ці іншай) выраблены дакумент (рэквізіт)?
Ці выраблены дакументы з выкарыстаннем прадастаўленай друкавалай (рэпраграфічнай ці іншай) прылады (апарата)?
Ці выраблены дакументы з выкарыстаннем адной і той жа друкавалай (рэпраграфічнай ці іншай) прылады (апарата)?
- дакументаў (рэквізітаў), выкананых з дапамогай друкаваных і іншых машын (прылад) спосабам друкавання з выкарыстаннем друкаваных форм:
Якім спосабам выраблены дакумент (бланк дакумента, друкаваная прадукцыя) або яго частка (рэквізіт)?
Адным або рознымі спосабамі выраблены доследныя дакументы (бланкі дакументаў, друкаваная прадукцыя)?
Ці выраблены бланк дакумента (друкаваная прадукцыя) з прадастаўленай на даследаванне друкаванай формы (фотаформы, арыгінал-макета)?
Ці выраблены бланкі дакументаў (друкаваная прадукцыя) з выкарыстаннем адной друкаванай формы (фотаформы, арыгінал-макета)?
- адбіткаў пасведчальных друкаваных формаў:
Якім спосабам нанесены адбітак пасведчальнай друкаванай формы (пячаткі, штампа, факсіміле) у прадстаўленым дакуменце?
Адной ці рознымі сведчымі друкаванымі формамі (пячаткамі, штампамі, факсіміле) нанесены доследныя адбіткі?
Ці нанесены доследныя адбіткі пасведчанымі друкаванымі формамі (пячаткамі, штампамі, факсіміле), узоры адбіткаў якіх прадастаўлены для параўнання?
Ці нанесены доследныя адбіткі пячаткай (штампам, факсіміле), прадастаўленай для параўнання?
Якім спосабам выраблена клішэ пасведчальнай друкаванай формы, адбітак якой ёсць у дакуменце?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай рукапісных рэквізітаў (запісаў і подпісаў) дакумента па ўстанаўленні папярэдняй тэхнічнай падрыхтоўкі і (або) тэхнічнай падробкі подпісаў (запісаў):
Ці мела месца папярэдняя тэхнічная падрыхтоўка і (або) тэхнічная падробка подпісу (запісу) у прадастаўленым дакуменце? Калі так, то якім спосабам яна выканана?
Ці скапіяваны подпіс (запіс) у доследным дакуменце з якога-небудзь подпісу з ліку прадастаўленых для параўнання?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай дакументаў (рэквізітаў), якія падвергліся зменам:
Ці ўносіліся тэхнічныя змены ў першапачатковы змест дакумента, а менавіта ў … (указваецца канкрэтная старонка, участак, графа, ячэйка і г. д.), спосабам падчысткі (лазернай абляцыі), дапіскі (дамалёўкі), дадрукоўкі, траўлення (змывання) выканання запісаў (тэкстаў, малюнкаў, фотавыяў асоб і іншых рэквізітаў) па-над першапачатковымі і г. д. (паказваецца пэўны спосаб змены)? Калі так, то якім спосабам, і які першапачатковы змест змененых рэквізітаў?
Ці ўносіліся тэхнічныя змены ў першапачатковы змест дакумента, а менавіта ў … (паказваецца канкрэтная старонка, участак, графа, ячэйка таблiцы і г. д.), спосабам замены, выдаленні, даданні, заклейванні (зачыненні), замазванні і т. д. асобных частак дакумента (фрагмента ліста, фотакарткі, маркі ці іншага рэквізіту) (паказваецца пэўны спосаб змены)? Калі так, то якім спосабам, і які першапачатковы змест змененых рэквізітаў?
Ці ўносіліся тэхнічныя змены ў першапачатковы змест дакумента спосабамі выдалення або дадання лістоў (частак дакумента, рэквізітаў і т. д.)?
Ці падвяргаліся тэксты (запісы, малюнкі ці іншыя рэквізіты) зменам шляхам заліцця, замазванні і (або) закрэслівання (заштрыхоўвання)? Калі так, то які іх першапачатковы змест?
Ці есць ў дакуменце слабабачныя (нябачныя, дрэнна адрозныя) тэксты (запісы, малюнкі), у тым ліку ўціснутыя бясфарбавыя (неафарбаваныя) штрыхi? Калі так, то які іх змест?
Да якога віду дакумента адносяцца часткі дакументаў, якія падвергліся ўздзеянню высокіх тэмператур, і якi іх першапачатковы змест?
Ці складалі раней адзінае (складовае) цэлае часткі дакумента(аў)? Калі так, то які яго першапачатковы змест?
Ці падвяргалася паштовая марка (фотакартка, знак, этыкетка, контрэтыкетка, кальеретка ці іншы асобны дакумент) (паказваецца выгляд асобнага дакумента ў складовым цэлым) тэхнічнай змене спосабам пераклейкі?
Ці падвяргаўся канверт (пакет, бандэроль ці іншы падобны выраб) тэхнічнай змене спосабам другаразовага заклейвання (змацаванні)?
Ці падвяргаўся дакумент уздзеянню знешняга пашкоджвальнага (механічнага, светлавога, тэрмічнага, хімічнага ці іншага) фактару? Калі так, дык якога менавіта?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай па ўстанаўленні часу вырабу рэквізіту дакумента (дакумента):
Якая храналагічная паслядоўнасць выканання перасякальных рэквізітаў у дакуменце, а менавіта … (паказваецца канкрэтная старонка, участак, графа, ячэйка і т. д.)?
Якая храналагічная паслядоўнасць выканання рэквізітаў у дакуменце, а менавіта … (паказваецца канкрэтная старонка, участак, графа, ячэйка і т. д.)?
Ці выраблены лісты прадастаўленнага дакумента ў адзін прыём (цыкл друку)?
Адначасова або неадначасова выраблены экзэмпляры дакумента праз капіравальную (самакапіруючую) паперу (самакапіруючыя бланкі)?
Ці выкананы запіс (подпіс або іншы рэквізіт) перад або пасля ўтварэння складкi на дакуменце?
Ці адпавядае час нанясення адбітка пасведчальнай друкаванай формы … (паказваецца назва адбітка пячаткі, штампа, факсіміле) у праадстаўленым дакуменце, даце, указанай у ім?
Ці адпавядае час выканання друкаванага тэксту у прадастаўленым дакуменце, даце, указанай у ім?
СУДОВАЯ ТЭХНІЧНАЯ ЭКСПЕРТЫЗА МАТЭРЫЯЛАЎ ДАКУМЕНТАЎ
Да аб'ектаў непасрэднага даследавання ў судовай тэхнічнай экспертызе матэрыялаў дакументаў адносяцца:
матэрыялы пiсьма (паста, чарніла, туш і інш.);
покрыўны пласт на паперы (тканінах і іншых матэрыялах);
напластаванні фарбуючыў рэчываў на паверхні друкаваных формаў (клішэ);
аснова дакумента (папера, кардон, палімер і інш.);
матэрыяльныя ўтварэнні (вырабы), якія страцілі структуру матэрыялу асновы дакумента ў выніку выбуху, згарання, драбнення і г. д.;
клей, які выкарыстоўваўся для вырабу дакумента і г. д.
Да тыпавых задач судовай тэхнічнай экспертызы матэрыялаў дакументаў адносяцца даследаванні:
матэрыялаў пiсьма;
асновы дакументаў, як правіла, паперы (кардона);
клеяў, якія выкарыстоўваліся для вырабу дакументаў;
дакументаў (рэквізітаў), якія падвергліся зменам, у мэтах:
- устанаўлення астаткаў рэчываў траўлення;
- устанаўлення першапачатковага зместу запісаў (тэкстаў, выяў і іншых рэквізітаў) дакумента шляхам уздзеяння рознымі рэчывамі на матэрыялы пісьма;
- устанаўлення віду знешняга пашкоджвальнага (механічнага, светлавога, тэрмічнага, хімічнага або іншага) фактару, які ўздзейнічаў на дакумент (рэквізіт);
- ідэнтыфікацыі адзінага ці складовага цэлага дакумента па яго частках;
па ўстанаўленні часу выраба дакумента (рэквізіту) (адносная і абсалютная даўнасць).
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай матэрыялаў пiсьма:
Ці адносiцца прадастаўлены аб'ект да матэрыялу пiсьма?
Якога віду матэрыялы пiсьма выкарыстаны для выканання рэквізітаў у дакуменце?
Які від фарбуючага рэчыва, часціцы (плямы, напластаванні) якога маюцца на паверхні прадастаўленых аб'ектаў?
Ці маюць матэрыялы пiсьма, якімі выкананы запісы (друкаваныя тэксты, малюнкі) у прадстаўленых дакументах, агульную радавую (групавую) прыналежнасць?
Ці мае фарбуючае рэчыва, якім выкананы рэквізіты у дакуменце, агульную радавую (групавую) прыналежнасць з фарбуючым рэчывам у прадастаўленай ёмістасці?
Ці не выкананы запісы ў дакументах пастай (чарніламі і т. д.) з стрыжня (картрыджа, ампулы, і г. д.) прадстаўленай ручкі?
Ці не выкананы тэксты (малюнкі ці іншыя рэквізіты) у дакументах фарбуючымi рэчывамі прадастаўленай друкавалай (рэпраграфічнай ці іншай) прылады (апарата)?
Ці выкарыстоўвалася для нанясення адбіткаў (пячатак, штампаў) у прадстаўленых дакументах штэмпельная фарба з адной і той жа ёмістасці (флакона, штэмпельнай падушкі)?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай асновы дакумента, як правіла, паперы (кардона):
Ці з'яўляюцца прадастаўленыя аб'екты (фрагменты, валокны, матэрыял) паперай (кардонам)?
Якая таўшчыня (маса квадратнага метра, шчыльнасць і г. д.) прадастаўленай паперы (кардона, фрагментаў паперы)?
Да паперы якога прызначэння (класа) адносяцца прадстаўленыя лісты паперы (кардона, фрагменты паперы)?
Ці падвяргалася прадастаўленая папера (кардон, фрагменты паперы) знешнiм пашкоджвальным фактарам (тэрмічнаму, светлавому і (або) іншаму)?
Ці мае папера, выкарыстаная пры вырабе дадзенага дакумента, агульную радавую (групавую) прыналежнасць з прадстаўленымі ўзорамі?
Ці маюць прадастаўленыя лісты паперы агульную радавую прыналежнасць па нейкім канкрэтным прыметам (напрыклад: таўшчыні, масе квадратнага метра, складу аптычнага адбельвальніка)?
Ці не з'яўляецца фрагмент паперы часткай прадастаўленага ліста (рулона) паперы?
Ці адносiлiся раней лісты паперы (фрагменты паперы) аднаму і таму ж вырабу (сшытку, блакноту і інш.)?
Ці выраблены лісты трохслаёвага кардону з паперы, прадастаўленай на даследаванне?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай клеяў, якія выкарыстоўваліся для вырабу дакументаў:
Ці адносiцца рэчыва напластавання на фотакартцы (іншым рэквізіце) да клеяў?
Які колер (і (або) іншыя прыметы, напрыклад: растваральнасць, наяўнасць люмінесцэнцыі) мае клей (клей у ёмістасці)?
Ці маюцца на фотакартцы (паштовай марцы, клапане канверта, іншым рэквізіце) і спалучаным участку паверхні дакумента (прадмета, пакета, іншага выраба) адзін або некалькі клеяў?
Ці маюць клеі на доследных рэквізітах дакументаў агульную радавую (групавую) прыналежнасць?
Ці мае клей на фотакартцы (акцызнай марцы, клапане канверта, іншым рэквізіце) і спалучаным участку паверхні дакумента (прадмета, пакета, іншага выраба) агульную радавую (групавую) прыналежнасць з клеем з прадастаўленай ёмістасці?
Ці не выкарыстоўваўся клей з прадастаўленага флакона для наклейвання фотакарткі (акцызнай маркі, іншага рэквізіту) на паверхню дакумента (прадмета, пакета, іншага выраба)?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай дакументаў (рэквізітаў), якія падвергліся зменам:
Ці маюцца ў прадастаўленым дакуменце, рэквізіты якога падвяргаліся траўленню (змыванню), рэшткі рэчываў траўлення? Калі так, то якое гэта рэчыва (склад яго асобных кампанентаў)?
Ці не выкарыстоўвалася рэчыва з прадастаўленага флакона для траўлення рэквізітаў прадастаўленага дакумента?
Якi першапачатковы змест запісаў (тэкстаў, малюнкаў і іншых рэквізітаў), якія падвергліся зменам?
Ці падвяргаўся дакумент (рэквізіт) уздзеянню знешняга пашкоджвальнага (механічнага, светлавога, тэрмічнага, хімічнага ці іншага) фактару? Калі так, дык якому менавіта?
Ці складалі раней фрагменты паперы адзін ліст (рулон)?
Пытанні, якія вырашаюцца экспертызай па ўстанаўленні часу вырабу дакумента (рэквізіту):
Ці маюць матэрыялы пiсьма, якімі выкананы запісы (друкаваныя тэксты, малюнкі) у прадстаўленым дакуменце, агульную радавую (групавую) прыналежнасць з матэрыяламі пiсьма у дакументах, датаваных …?
Ці мае папера, выкарыстаная пры вырабе прдастаўленнага дакумента, агульную радавую (групавую) прыналежнасць з паперай дакументаў, датаваных …?
Ці адпавядае час нанясення адбітка пасведчальнай друкаванай формы … (даецца назва адбітка пячаткі, штампа, факсіміле) у прадастаўленым дакуменце, даце, указанай у ім?
Ці выкананы подпіс (запіс, рукапісны тэкст) у дакуменце пастай сіне-фіялетавага колеру для шарыкавых ручак? Калі так,
то ці адпавядае час выканання подпісу (запісу, рукапіснага тэксту) у дакуменце даце, указанай у ім?;
Ці выкананы подпіс (запіс, рукапісны тэкст) у дакуменце пастай сіне-фіялетавага колеру для шарыкавых ручак? Калі так, то які час выканання подпісу (запісы, рукапіснага тэксту) у дакуменце?
Дадатковыя патрабаванні да аб'ектаў экспертызы па ўстанаўленні часу вырабу ў дакуменце рэквізітаў, выкананых пастамі сіне-фіялетавага колеру для шарыкавых ручак:
рэквізіт павінен утрымоўваць прамалінейныя штрыхi, супастаўныя па канфігурацыі, размяшченню пасты і інтэнсіўнасці афарбоўкі, даўжынёй не менш 2 см
меркаваны ўзрост рэквізіту дакумента на момант прызначэння судовай экспертызы (экспертызы, даследавання) не павінен перавышаць 1 год (у выпадку перавышэння ўзросту ў 1 год магчымасць вырашэння пытання ў катэгарычнай форме становіцца малаверагоднай).
Аб'екты экспертызы ацэньваюцца як непрыдатныя для правядзення даследавання ў наступных выпадках:
падлеглы даследаванню рэквізіт выкананы не пастай сіне фіялетавага колеру для шарыкавых ручак, а іншым матэрыялам пiсьма ці іншага колеру (напрыклад, пастай для шарыкавых ручак чорнага колеру, чарніламі, гелевымі чарніламі і г.д.);
падлеглыя даследаванню рэквізіты падвяргаліся агрэсіўнаму ўздзеянню (тэрмічнаму, светлавому, траўленню, змыванню і г.д.);
штрыхi рэквізіту характарызуюцца нераўнамерным размяшченнем у іх пасты (наяўнасцю шматлікіх прабельных элементаў, неафарбаванасцю);
колькасць, стан і размяшчэнне штрыхоў не дазваляюць падрыхтаваць 2 пробы-выразкі працягласцю штрыхоў 1 см кожная.